Verlichting in de letteren

Numéro d'article 10124768

Achterflaptekst Er wordt wel eens gedaan alsof onze voorouders uit de achttiende eeuw allemaal rentenierend aan de Vecht woonden en hun dagen sleten met jagen en naar schilderijen kijken. Echter, in Dordrecht, Leiden, Leeuwarden en 's-Hertogenbosch draaiden de drukpersen; tussen allerlei dorpen en steden reden de postkoetsen af en aan met boeken en tijdschriften. Over de toonbanken van de boekwinkels gingen de schelmenverhalen, de reisverhalen, verschillende soorten tijdschriften, en later onze eerste echte romans, 'Sara Burgerhart' en 'Julia'. De burger, en niet alleen de dokter en de advocaat, maar vooral de gewone burger, krijgt onderwijs: kennis en inzicht verlichten hem en vergroten zijn zelfbewustzijn. Hij leest, hij schrijft, en hij is lid van een genootschap. In dat genootschap kijkt hij naar de sterren en luistert hij naar een lezing over oogziekten. Hij neemt deel aan de cultuur. Vrouwen lezen, vrouwen grijpen naar de pen. Kinderen krijgen voor het eerst hun eigen boeken. De letters, die bij het begin van de eeuw gebonden zijn aan dwingende voorschriften, maken zich daarvan geleidelijk los, want een Verlicht auteur neemt zijn eigen beslissingen. Inhoud Woord vooraf I HET MASKER VAN DE ACHTTIENDE EEUW Het onbekende 'gewone leven' Redelijkheid boven schoonheid De Verlichte burger II VERLICHTE SCHRIJVERS Dichten kun je leren Natuurtalent maakt zich los Alternatieve auteurs Vrouwelijke auteurs Wolff & Deken Elisabeth Maria Post Margriet van Essen-Van Haften Een vrouw op afstand: Belle van Zuylen Maria Aletta Hulshoff: een geval van idealisme Maria Hulshoff en andere idealisten III TEKSTEN Wie zorgt voor oude boeken? Begrijpelijke geschriften Verbalend proza Tot 1780 veel populair proza Schelmenverhalen Avonturenverhalen Travestieverhalen Erotische verhalen Reisverhalen Crimele verhalen Verbanden De eerste en echte 'tachtigers' Verzet tegen de roman De roman vindt genade Mogelijkheden van de roman in brieven Sara Burgerhart Een ander geluid: Julia Tussen twee uitersten Tijdschriften Aantallen Oude traditie Geleerdentijdschriften Spectators voor de burger In het koffiehuis Poëzie Begrijpelijke poëzie Mythologie kennen of opzoeken Veranderingen na 1780 De grote lijn Verwondering en bewondering J.F. Martinet Een ander thema: de dood Beperkingen IV DE LEZER De grote onbekende Sporen Intekenlijsten Leesgezelschappen Andere manieren V DE VERLICHTE BURGER HEEFT DE TOEKOMST Literatuuropgave Chronologische tabel