Ons vaderland kent van ouds de schoone gewoonte om in den Vastentijd meditaties te houden over het lijden van den Zaligmaker. Ons geloovige volk wil zich ieder jaar weer stichten aan het verhaal van de bittere Passie van onzen Heer. Voor den predikant ontstaat dan de vraag, of hij de verschillende episodes van het lijdensverhaal, die hem zelf en het volk van jongs af vertrouwd zijn, zal schilderen met eigen, soms koene, fantasie, of zich zal houden aan de gegevens, die de H. Schrift en de historische en archeologische studies hem aan de hand doen. Wie de eerste methode kiest, zal zich wellicht beroepen op de kunstenaars van oude tijden, die Abraham afbeeldden als een ridder in middeleeuwsch harnas en Melchisedech als een prelaat met mijter en pluviale. Men kan echter ook van mening zijn, dat de verhevenheid van het object eerder vraagt zich te verdiepen in de gegevens, die Gods H. Geest in de H. Schrift heeft opgetekend, en in datgene, wat menschelijke studie sinds die oude tijden tot historische en archeologische belichting van Jesus' H. Lijden heeft bijgedragen. Voor deze laatste hoopt dit boek een graag-gebruikt hulpmiddel te mogen zijn. Wie hier uitgewerkte lijdensmeditaties hoopt te vinden, legge het boek terzijde. Het bedoelt slechts behulpzaam te zijn bij de reconstructie van het verhaal, dat voor een goede lijdensmeditatie het substraat moet zijn. Het geeft een beschrijving van de verschillende gebeurtenissen, die gebaseerd is op exegese van de evangelie-teksten en op het beschikbare historisch-archeologische materiaal. Zoo wil het antwoord geven op de vraag, wat wij langs historischen weg kunnen weten omtrent de laatste uren van Jesus' leven. Elke predikant kan dan naar de vaardigheid van zijn eigen fantasie de objectieve gegevens verder uitwerken. Wel is er hier en daar — in den geest van de nieuwe bijbelencyclopedie Divino afflante Spiritu — gestreefd naar een theologisch uitdiepen van den tekst, terwijl de stof zelf van nature vaak aanleiding biedt tot een of andere meditatieve gedachte. We volgen op den voet het passieverhaal, zooals de Kerk dat leest in de liturgie, dus van Laatste Avondmaal tot aan Jesus' begrafenis. Voor het gemak van de gebruikers van dit boek zijn de vier passie-verhalen in een losse synopsis bijgegeven in latijnschen en nederlandschen tekst; de laatste is die van het Pericopenboek. In verband met het op de praktijk gerichte doel is de verwijzing naar literatuur en naar de herkomst van de geboden exegese achterwege gebleven. De vakkundige zal gemakkelijk kunnen zien, welke opinies gevolgd zijn. De persoonlijke meeningen, die voorgedragen worden, hadden wellicht eerst elders wetenschappelijk verantwoord moeten worden; wanneer mij tegenwoordige werkring me de gelegenheid daartoe niet ontneemt, kan dat wellicht nog ooit geschieden. Overigens is het boek gegroeid uit de lessen, die ik heb mogen geven aan de theologanten van het seminarie Rijsenburg. Reeds tijdens mijn eerste cursus kwam de gedachte op dit boek samen te stellen. Het voortreffelijke werk van P. Groenen, Het lijden en sterven van O.H. Jesus Christus, was voor het beoogde doel te uitgebreid, en bovendien uitverkocht. Maar de notities gingen bij den brand van Rijsenburg in 1958 verloren. Toen ik in 1940 opnieuw dezelfde stof behandelde, waren er andere redenen, die een beleetsel vormden. Tenslotte heb ik tijdens de derde behandeling van de stof — in het jaar 1944, toen de theologie van Rijsenburg naar Kasteel Keppel geëvacueerd was — mijn plan kunnen uitvoeren. Wel bood de bijna dagelijksche bedreiging met inbeslagneming van het kasteel weinig rust tot studie, en door het isolement was niet alle gewenschte literatuur bereikbaar. Maar wezenlijke veranderingen zou het werk niet hebben ondergaan, zoodat ik hoop, dat het ook in deze vorm nuttig kan zijn voor de cura animarum, die we als priesters allen in een of anderen vorm bedoelen te dienen. Nijmegen, 1 Maart 1946. HOOFDSTUK I De vergadering van het Sanhedrin en de onderhandelingen met Judas HOOFDSTUK II Het laatste Avondmaal A De voorbereiding van het Paaschmaal B Het begin van het Paaschmaal C De rangstrijd der Apostelen D De voetwassching E De aanduiding van den verrader F De instelling van de H. Eucharistie G De aankondiging van Petrus' verloochening HOOFDSTUK III In den Hof van Olijven A Doodsangst en agonie B De gevangenneming HOOFDSTUK IV Het Proces van Jesus voor de joodsche autoriteit A Jesus voor Annas B De nachtelijke zitting van den hoogerraad C De verloochening van Petrus D De morgenzitting van den hoogerraad Aanhangsel Het einde van Judas HOOFDSTUK V Het Proces voor Pilatus Eerste deel van het Proces A De aanklacht der Joden B Jesus voor Herodes C Het eerste vonnis D Jesus of Barabbas E De geseling F De doornenkroning Tweede deel van het Proces A Ecce Homo B Verdere onderhandelingen C Het doodvonnis HOOFDSTUK VI De Kruisweg HOOFDSTUK VII De Kruisiging HOOFDSTUK VIII Jesus aan het kruis HOOFDSTUK IX Jesus' dood HOOFDSTUK X De begrafenis

Alfrink Bern.

Het passieverhaal der vier evangelisten