Johan Verberckmoes onderzoekt in 'Schertsen, schimpen en schateren: geschiedenis van het lachen in de Zuidelijke Nederlanden, zestiende en zeventiende eeuw' hoe humor en lachen zich ontwikkelden in de Spaanse Nederlanden. Hij toont aan dat humor nooit lineair evolueerde maar op tal van momenten abrupt veranderde. De cultuur van het lachen in deze regio was gevarieerd — van vrolijk tijdens de tijd van Erasmus en Breugel tot ernstiger in de 17e eeuw. Politieke humor via schotschriften en spotteksten speelde een belangrijke rol, maar de contrareformatorische Kerk drukte een andere moralistisch stempel op gedrag. Er ontstond een spanningsveld tussen gedragsvoorschriften en hun overtreding: vrouwen lachten anders dan mannen, boeren anders dan geleerden, en humor functioneerde zowel als middel tot maatschappelijke kritiek als tot sociale differentiatie. De auteur toont tevens hoe humor zichtbaar werd in de iconografie en literatuur, en hoe kluchtboeken eeuwenlang vaste grappen verspreidden binnen veranderlijke orale tradities. De belangrijkste stelling is dat lachen in deze periode een onderdeel was van het sociale weefsel — grillig, grensoverschrijdend en diep verbonden met culturele en politieke structuren.

Johan Verberckmoes

Schertsen, schimpen en schateren: geschiedenis van het lachen in de Zuidelijke Nederlanden, 16de en 17de eeuw