‘Venetië, 1 januari 1874. Aan de koele winter hier zou ik gewend moeten zijn; het is immers nog zoveel aangenamer dan de langdurige, koude kaalheid in het noorden. Alle jaren in Europa hebben het verlangen naar Indië niet doen slijten. De zomers in Italië – voor zover ik in staat ben ervan te genieten – verzoenen mij soms met mijn lot.’ – Zo begint de roman Tine of De dalen waar het leven woont, waarmee Nelleke Noordervliet (1945) haar debuut maakt. Aan het woord is Everdine van Wijnbergen, Tine, zoals Eduard Douwes Dekker zijn eerste vrouw al vóór de Max Havelaar altijd noemde. Met haar beide kinderen verblijft ze in Venetië, terwijl Dekker met Mimi in het noorden is. Tijdens haar laatste levensmaanden geeft zij zich in een dagboek rekenschap van wat zij in haar leven gedaan en nagelaten heeft. Met de bekende romantische literaire conventie van de bronnenfictie, die door Multatuli in de Max Havelaar al geïroniseerd werd, wordt een geraffineerd dubbelspel gespeeld. De auteur presenteert een verzonnen verhaal als waarheid. De lezer is van dat spel op de hoogte. Tine wordt geplaatst binnen die conventie, de lezer verwacht derhalve fictie; maar: de feiten kloppen, de bronnen zijn zorgvuldig bestudeerd. De dagboekfictie heeft de schrijfster in de gelegenheid gesteld Tine van binnenuit te beschrijven en haar zo uit het grijs van de onbeduidendheid te tillen. Het resultaat is een zeer directe en gevoelige mengeling van dagboek, memoires, overpeinzing en zelfanalyse geworden. Tine of De dalen waar het leven woont is een heel bijzonder, verrassend romandebuut, dat verschijnt in het jaar waarin de honderdste sterfdag van Multatuli wordt herdacht.

Noordervliet Nelleke

Tine of de dalen waar het leven woont