De groote rebel (Leiden's beleg en ontzet). Anno 1574

Artikelnummer 10124963

André Peters toont ons Willem de Zwijger vanuit de gezichtshoek van een geus-edelman, die 17 jaar van oorlog in ’s Prinsen leger achter den rug heeft, in dienst van den „heraut eener nieuwe samenleving”, zooals hij zelf zegt. Als een „cri de coeur” worden de ideeën van den nog jongen geus, wiens leven vol onvoltooide beloften is geweest, aan het volk toegeroepen. Het leven van den Prins ziet hij als een opgang uit de duisternis naar het licht; hij teekent diens zwaren levensweg: bitter en vol ontgoocheling dient Willem van Oranje alleen het hoogere, zonder eenige verwachting voor zichzelf; hij roept het volk op tot eenheid tegen de onderdrukking en vertrouwt kalm op God. De tegenspelende figuren rondom den Prins worden met een enkel woord getypeerd: Granvelle, Marg. van Parma; ook Egmond en Hoorne, beiden slachtoffers van Spaansche wraakzucht; voorts de tyran Alva, die denkt het „volk van boter” te kunnen verpletteren, daar hij „menschen van ijzer” heeft kunnen temmen. En dan niet te vergeten Philips II, die slechts asch en bloed en jammer over ons volk heeft gebracht. Van Spaansche zijde heeft men van den Prins gezegd: „Een man van diep genie, met weidsche ambitie, gevaarlijk, verrassend, politiek”. In werkelijkheid is het Willem van Oranje’s ideaal geweest het volk te dienen. Zoo heeft hij zijn leven ingezet voor vrijheid en recht. In den hartstochtelijken en toch zoo beminlijken geus-edelman heeft André Peters het lijden en strijden van een klein volk voor een rechtvaardige zaak, met kleurrijke tafreelen uitgebeeld.