INHOUD INLEIDING Doel, Voorgangers; Cicero als Oratorische mens; Godsdienstigheid als zedelijke vormbeleving; Methode; Plan. EERSTE DEEL: GODSDIENST, REDE EN IDEALISME Over het wezen der goden Een boek zonder doel; zelfverweer als drijfveer; de keuze betreft geen stelsel, doch de personen; Cotta en Balbus: twee zijden van Cicero's karakter; de keuze betreft meer nog de kern van de religieuze vraag: zelfstandigheid of onderwerping. «O WIJSBEGEERTE, GIDSE VAN HET LEVEN!» Leg. I 58 en Tusc. V 5. Wetenschappelijk of religieus enthousiasme? De ontologische stelling van de Wijsheid alhier; de subjectieve houding; een douleutische? WICHELARIJ Div. II 148-150. Wat is hier een « teken »? belang van de kwestie; intensiteit van Cicero's uitspraak om verschillende redenen verminderd; een praktische, geen theoretische uitspraak. TWEEDDE DEEL: VOORSTELLINGEN, GEDRAGINGEN, VORMEN Verspreide gegevens over Cicero's godsdienstige aanleg Religieuze fantasie; memorie; verbandlegging. MINERVA Beeldplaatsing op Kapitool; grootte van beeld en voetstuk; persoonlijke bijdrage tot staatsmonument; het beeld tehuise: herinnering aan Athene, voorwerp van verering (Cicero's godsdienstigheid tijdens consulschap; geschiktheid tot mondgebed), wrsl van geloofte; betekenis van het beeld: verwijzing of geestdrager? Samenstelling. MARCUS TULLIUS CICERO CAPITOLINUS Feitelijke betrekkingen tussen Cicero en Kapitool; waardering daarvan door: Clodius, de « goeden », Cicero zelf; religieuze bijtint. JUPITER Getallen; de titel Optimus Maximus; Jupiter in Cicero's systeem; in zijn spreukwijze: eerbiedig, onderschikkend; 4 september 57: religieuze misstap door over-inzwelling van Levensgeest; « zonde »? DERDE DEEL: GODSDIENST EN DAGPLICHT CICERO'S GODENBEELD De vereerbare, aanspreekbare, inleefbare godheid; de Gids. RELIGIEUZE TAAL Bezweringen; eden; « Collette »; « Du-sagen »; Uitroepen; Preektaal. HET TEKSTVERBAND Feit van verband; Cicero en Vondel; opwekking door het Verhevene; door het Sociale; door het Levensgevoel; reactie van Zakelijkheid; het Grote Tekstverband. IN DE FAMILIE Trekjes; vooravond van de ballingschap; Terentia. CICERO AUGUR Blikken van belangstelling voor Auguraat; aard van die belangstelling, in persoonlijke uitingen en staatkundige praktijk, als voor « ding »; waardigheid, staatsgrondslag, religieuze macht; het A. in wetenschappelijk verken; verschillen; De Div. II 70-78; plaats in zijn staatskundig ideaal; De Leg. II 32-34; samenvatting. ETHIEK, ZENDINGSBEWUSTZIJN, LEVENSDOEL Korte opmerkingen. VOORTBESTAAN Twee gedachtenstromingen; synthese in Phil. XIV 31-34. SLOT TOEVOEGSEL: In de kinderkamer van Arpinum LATIJNSE TEKSTEN TEKSTREGISTER BOEKENLIJST

Cl. Beukers

Cicero's godsdienstigheid