Van pestkapel tot gasthuis: Armen- en ziekenzorg te Mol en omliggende proeve van sociale geschiedschrijving

Article number 10124852

Auteurs: Jos Berghmans, Staf Heurckmans, Raymond Joris, Rik Van Braband, Sandra Vanhoof en Paul Vos, medewerkers van de Molse Kamer, en Lieve Dams, Marc Dufraing, Jules Luts en Paul Luyten als gastauteurs. Illustraties: Raymond Joris en Judith Schalleij. Grafieken en tekeningen: Guy Daenens, Robert Janssen, Greet Kemps, Albert Peten, Lieve Wolfaert. Gedichten: Bertiven, Staf Vos en John Wijnen. Prentkaarten: Fernand Raus en archief Molse Kamer v.z.w. Technische realisatie en lay-out: Jos Berghmans met medewerking van Hilde Biermans, Anja Hooyberghs, Emmy Huysmans, Raymond Joris, Judith Schalleij en Sandra Vanhoof. Omslag: Reproductie van een olieverfschilderij, toegeschreven aan Paula Van Rompa-Zenke ("München-Gladbach 1869 - †Mol 1942"), uit de collectie van Leon Dekoninck. Tafereel uit het Molse gasthuis op de Rozenberg. Inhoudstafel Verantwoording Ploog Deel 1: Volksgeneeskunde Deel 2: Pest, honger en oorlog: grimmige soldaten van de dood I. Medische verzorging voor de twintigste eeuw II. Ziekten en epidemieën a. De pest b. De dysenterie c. De cholera d. De melaatsheid e. De pokken f. Andere kwalen III. Oorlog en armoede IV. De nuchtere taak der cijfers Deel 3: Armenzorg: van Heilige-Geesttafel naar openbare instelling I. De organisatie van de armenzorg te Mol a. Onder parochiaal toezicht b. Nieuwe aanpak na de Franse Revolutie c. De opgelegde wijzigingen vanaf 1800 d. Tien gronde veranderde er weinig II. De werking van de Molse Armentafel in 1796: een analyse a. De grote veranderingen stonden nog voor de deur b. Inkomsten uit de bezittingen van de Molse Heilige-Geesttafel c. De uitgaven voor de armen: leven of overleven? d. Eerder overleven dan leven III. Wie zal dat betalen, wie heeft zoveel geld? a. Balans van inkomsten en uitgaven b. De gemeente begroting geeft het antwoord c. De kern van de zaak d. Thuis kost minder e. Het geld van De Boey voor de Molse armen: de Rozenbergse mislukking f. Uitbesteed in eigen gezinsverband IV. De gemeente Mol aan de rand van de afgrond - Misbruik van de wet van 1845 a. Het is de gemeente van herkomst die blijft betalen b. Ziekenhuizen vullen graag hun bedden op andermans kosten c. De arbeiders kennen duizend middelen d. Rijke gemeenten drijven onze rekening op e. Wij draaien niet langer op voor vrijgevigheid van anderen f. Ons rechtsgevoel is gekrenkt V. De stad Antwerpen plaatst massaal bestedelingen te Mol a. Buiten het gezichtsveld b. Kostgevers gezocht voor Antwerpse bestedelingen c. Kosten en baten d. Inspectie en toezicht e. Mol, een belangrijk dorp voor Antwerpse bestedelingen f. Vanwaar die liefde voor Mol? VI. De werking van het liefdadig genootschap Sint-Vincentius a Paulo a. Liefdadigheid door de notabelen b. Inkomsten uit vergaderingen, sermoenen en giften c. Winkelwaar, kolen, kleding en voedsel d. 's Winters middagmalen voor schoolkinderen VII. Crisis, demografische aanpassing en armoede in de negentiende eeuw a. Een rooskleurig toekomstbeeld b. Het Napoleontisch tijdvak: vrede met de kerk, welvaart en een getekend kadaster c. De bevolkingsevolutie 1794-1913: groei-stilstand-groei d. De gemiddelde sterfte 1794-1913 e. Het gemiddelde geboortecijfer 1798-1913: hoog-lager-hoog f. De leeftijdspiramides van 1856 en 1900: van stagnatie tot expansie g. De natuurlijke aangroei in jaargemiddelden: van de pre-industriële stagnatie naar de demografische explosie h. Migratie: op zoek naar werk en geluk i. Tot welke volksklassen behoorden de personen die voor bedeling in aanmerking kwamen? Deel 4: Verpleging door de eeuwen heen Deel 5: Het Molse Gasthuis I. Voorgeschiedenis a. Het Rozenbergse gasthuis b. Tienen II. De oprichting van het Molse Gasthuis a. Plannen b. De verwerving der gronden c. De bouwwerken d. De kapel III. De periode tot de Eerste Wereldoorlog a. De inhuldiging b. De leefregel c. De eerste jaren IV. De oorlogsjaren 1914-1918 a. De inval b. Oorlogsperikelen c. De Duitse aftocht V. Het interbellum (1918-1940) a. Reorganisatie na de ontredering van de oorlogsjaren b. De twintiger jaren c. De dertiger jaren VI. Wereldoorlog II a. De meidagen 1940 b. Oorlogsribulaties c. De bevrijding VII. De laatste vier decennia (1945-1987) a. Een nieuwe start b. De vijftiger jaren: gestage groei c. De zestiger jaren: in het teken van de overkomst der Tiense gemeenschap d. De zeventiger en tachtiger jaren: jubileum en nieuwe plannen VIII. Mensen en cijfers a. De gasthuiszusters b. Een kijkje achter de schermen: liefdadigheid of sociale rechtvaardigheid? c. De betekenis van het Molse gasthuis voor de regio Deel 6: Profielschets van de huidige instellingen I. Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (O.C.M.W.) II. Het bejaardentehuis van het O.C.M.W. 'Ten Hove' III. Het rust- en verzorgingstehuis 'Witte Meren' IV. Organisatie van de thuis- of mantelzorg a. Een hele evolutie b. Thuisgezondheidszorg 1987 c. Maatschappelijke herwaardering van mantelzorg d. Noodzakelijke voorwaarden Addenda: I. Oprichting van het Molse dispensarium (1931-1939) II. Naamlijsten der geneesheren, apothekers, tandartsen en vroedvrouwen a. Lijst der geneesheren, apothekers en tandartsen ooit te Mol bedrijvig b. Lijst der vroedvrouwen te Mol (1937-1958) Geraadpleegde bronnen Lijst van de voorintekenaars